Beate Teresa Hanika: "Milczenie"

Autor: Beate Teresa Hanika
Tytuł: "Milczenie"
Wydawnictwo: Nasza Księgarnia
Stron: 216

Najstraszniejszą z krzywd jaką można zadać, wymierza się przeciw dziecku. Ono nie potrafi się bronić, nie zna swoich praw, nie rozumie, co się wokół niego dzieje i dlaczego ktoś najbliższy, kto mówi, że kocha, zadaje mu ból. Niestety – co chwilę media bombardują nas przerażającymi obrazami molestowanych dzieci, a krzywdę zadają im najczęściej ludzie z najbliższego otoczenia: sąsiedzi, dziadkowie, ojcowie, wujkowie, bracia. Beate Teresa Hanika, niemiecka pisarka, postanowiła zmierzyć się z tym tematem tabu i napisać wstrząsającą powieść, w której oddaje głos molestowanej dziewczynce.

Mam na imię Malwina.
Pierwszego maja skończę czternaście lar.
Teraz jest kwiecień.
Jeszcze dwa tygodnie.
Kiedy skończę czternaście lat (…)
Będę umiała krzyczeć tak głośno,
Że wszyscy będą się mnie bali
I uciekali przede mną,
Kiedy tylko zechcę.
Moi rodzice, i dziadek, wszyscy ludzie.

Malwina jest miłą, pogodną dziewczynką, trochę nieśmiałą i zamkniętą w sobie. Jej apodyktyczny ojciec jest nauczycielem w szkole, a matka nie pracuje – cierpi na chroniczne migreny, które nie pozwalają jej opuszczać domu. Dziewczynka ma dwójkę rodzeństwa – starszy brat Paul studiuje i przyjeżdża do domu tylko na weekendy, siostra Anne uprzykrza jej życie i nie widzi świata poza właściwym kolorem szminki do ust. Malwina ma jeszcze najlepszą przyjaciółkę, Lizzy – razem spędzają czas w willi, opuszczonym domostwie, które jednak wkrótce ma ulec rozbiórce. Akcja książki dzieje się podczas dwutygodniowych, letnich ferii – Malwina zostaje sama, gdyż Lizzy wyjeżdża z matką na wakacje. Ponieważ dziadek dziewczynki jest chory, a od śmierci babci mieszka sam, Malwina zostaje oddelegowana, niczym Czerwony Kapturek, do opieki nad starszym panem. Dziewczynka z każdym dniem robi to coraz niechętniej, czym naraża się na gniew rodziców. Kiedy Malwina decyduje się przerwać milczenie i wyznać, że „dziadek ją całuje i dotyka” rodzice robią spłoszone miny i obracają wszystko w żart. Nie wierzą córce i każą jej przestać wygadywać głupstwa. Tym samym pozostawiają ją samą z problemem, Malwina zamyka się coraz bardziej, czując że z nikąd nie może otrzymać pomocy.

„Wszystko we mnie stało się zimne, podczas skoku z huśtawki zostałam gdzieś tam, w górze. Nie wróciłam do swojej skorupy. Szybowałam ku gwiazdom. Nieskończenie wysoko”.

Książka to wnikliwe i poruszające stadium dziecka molestowanego, obnażająca techniki manipulacji nad ofiarą. Dziadek potrafi sobie bezwzględnie podporządkować dziecko, zapewniając najpierw, że wszystko co robią jest po to, by uszczęśliwić babcię, a po jej śmierci wmawia Malwinie, że nikt jej nie zrozumie i nikt nie uwierzy, a on ją tak bardzo kocha i nie chce dla niej źle. Porażająca jest obojętność otoczenia – nie mieści się wręcz w głowie, że rodzice o niczym nie wiedzieli. Wydaje się, że trudno znieść im prawdę, dlatego odpierają zarzuty córki wmawiając sobie, że fantazjuje. Jeszcze boleśniej wygląda sprawa zmarłej na raka babci – przez wiele lat była ona naocznym świadkiem cierpienia wnuczki i nie zrobiła nic ze strachu przed swoim mężem, co więcej, sama popychała dziecko w jego ręce. Cały ten długoletni proces zniewolenia Malwiny poraża czytelnika. Misterna nić, w której na dziewczynkę czeka obrzydliwy, niebezpieczny pająk. Autorka unika drastycznych opisów i dosłowności, ale pod strzępem przemycanych informacji wyłania się dramatyczny obraz. Samotna, osaczona dziewczynka, która nie wie, jak przerwać swój koszmar.

Ale gdzieś obok tego całego bagna zła, Malwina ma szansę na odnalezienie własnego szczęścia. Wariat, chłopak który jeszcze w zeszłym roku z bandą przyjaciół atakował willę, teraz się do niej zbliża i choć początkowo drażni ją, wkrótce Malwina znajdzie w tej bliskości ukojenie. W książce występuje jeszcze jedna ważna, barwna postać – Polka, wynajmująca mieszkanie w sąsiedztwie dziadka dziewczynki. Tylko ta zupełnie obca kobieta potrafi dostrzec prawdziwą naturę kata i zadbać o Malwinę. W przeciwieństwie do najbliższych – nie ignoruje sygnałów i chce pomóc wykorzystywanej dziewczynce.

„Milczenie” było dla mnie lekturą wstrząsającą – to nie pierwszy raz, gdy zetknęłam się z taką tematyką, ale mimo to książka zszokowała mnie i skłoniła do głębokich rozważań. Czytając wielokrotnie zastanawiałam się czy autorka zna ten temat z własnego doświadczenia albo z najbliższego środowiska, tak rzetelnie i wiarygodnie oddała całą sytuację. Książka ukazała się w ramach kampanii uświadamiającej problem molestowania i wywołała żywy odzew wśród tamtejszych nastolatek i rodziców. Napisana świetnym, poruszającym stylem, jest znakomita lekturą, jednak niełatwą. Myślę, że ta książka jest dobra zarówno dla rodziców – pozwala otworzyć im oczy i zastanowić się nad tym co należy zrobić, gdy dostrzegą podobny problem, jak i dla nastolatków, głównie młodych dziewczyn, ale z uwzględnieniem pewnej granicy wiekowej.

Ocena: 6/6